Veel cliënten hebben de voorkeur voor een ambulante behandeling omdat dit vaak beter binnen in hun dagelijkse leven past. Daarnaast hebben zorgverzekeraars de voorkeur voor ambulante trajecten vanwege de lagere kosten, en voor hulpverleners is de zorg makkelijker in te regelen.
Maar hoewel ambulante zorg voordelen biedt, zijn er ook enkele uitdagingen. Een van de grootste moeilijkheden is het bepalen van de juiste duur en intensiteit van een ambulant programma. Hoe vaak moet de cliënt bijvoorbeeld komen? Is één keer per week twee uur voldoende, of is een intensiever programma van vijf dagen per week nodig?
Ambulante zorgprogramma’s hebben ook toegankelijkheids beperkingen. De deelnemende cliënten moeten binnen een bepaalde afstand van de locatie wonen en beschikken over (betaalbaar) vervoer. Cliënten hebben ook een redelijk stabiele sociale omgeving nodig om goed deel te kunnen nemen aan een ambulant programma. Veel mensen met een verslaving hebben echter een chaotische thuissituatie, waardoor ze niet veel hebben aan de beperkte structuur van een ambulant programma.
Een ander nadeel is dat de cliënt in zijn of haar eigen omgeving blijft. Dit maakt het moeilijker om nieuwe inzichten te krijgen in oude problemen in relaties, die vaak een grote rol spelen bij verslavingsgedrag. Een “pauze” van de thuissituatie kan helpen om tot nieuwe inzichten te komen. Voor sommige cliënten werkt het juist goed om in hun vertrouwde omgeving te blijven, omdat ze direct aan hun problemen kunnen werken met steun van het ambulante team. Sommigen vinden juist dat het blijven in de eigen omgeving helpt om problemen meteen aan te pakken met de steun van het ambulante team. Ambulante zorg maakt familiegesprekken makkelijker, wat kan helpen om snel problemen op te lossen. De keuze tussen thuis te blijven of kiezen voor een kliniek is heel persoonlijk en moet zorgvuldig worden afgewogen.
Misschien wel het grootste probleem bij ambulante zorg is het toezicht op het gebruik van middelen. Er wordt vaak vanuit gegaan dat de cliënt geen medische detox nodig heeft en zelf kan stoppen. Er zijn ambulante programma’s die werken volgens het principe van “harm reduction” (schade beperking), waarbij het gebruik van middelen wordt toegestaan, maar voor de meeste cliënten is het juist cruciaal om in een alcohol en drugs vrije omgeving te zijn om de overstap naar nuchterheid te maken. Het handhaven van regels rond gebruik binnen een ambulant programma kan lastig zijn, want uitsluiten voelt tegenstrijdig wanneer iemand hulp zoekt voor zijn of haar verslavingsprobleem. Het is van groot belang dat de omgeving veilig is voor de client zelf en de andere clienten. Tegelijkertijd, gebruik toestaan zou het probleem juist in stand houden. Het doel is dan om het “gecontroleerde” gebruik te zien als een kans voor positieve begeleiding, zonder het als straf te laten voelen.
Een klinische behandeling is ingrijpender, duurder en vraagt meer van de cliënt, omdat het het dagelijks leven tijdelijk flink verstoort. Dit maakt de beslissing om voor een klinische behandeling te kiezen vaak moeilijker dan die voor een ambulante behandeling. Toch kan juist die intensiteit en toewijding van een klinische behandeling bijdragen aan het herstel, doordat de cliënt de behandeling boven andere zaken plaatst en zich volledig kan focussen op zichzelf en zijn/haar behandeling. Dit kan op zichzelf al een belangrijk deel van het genezingsproces zijn.
Kortom: als herstel en nuchterheid niet de hoogste prioriteit krijgen, is de kans groot dat de behandeling niet succesvol zal zijn. Echte vooruitgang begint pas wanneer de obstakels voor herstel worden aangepakt en het welzijn van de cliënt centraal staat.
